Ένα έθιμο που συνηθιζόταν στην Κεφαλονιά αλλά και στα υπόλοιπα Επτάνησα κατά την παραμονή των Χριστουγέννων είναι η τελετή της «Κουλούρας της Γωνιάς» ή «Το Βάφτισμα της Φωτιάς». Το έθιμο φαίνεται να έχει εξαλειφθεί σήμερα, αλλά υπάρχει μαρτυρία ότι το τελούσαν στη Λειβαθώ τουλάχιστον μέχρι και το 1954.Την παραμονή Χριστουγέννων, τοποθετούνται στο δάπεδο του μαγειρείου τρία αναμμένα κούτσουρα (από διαφορετικά ξύλα: ελιά για τη σοδειά του λαδιού, αμπέλι - κούρβουλο για τη σοδειά του κρασιού και σκίνο για τα δαιμονικά) και μαζεύεται η οικογένεια γύρω από αυτά. Ο οικογενειάρχης φέρνει μια φρεσκοψημένη στρογγυλή κουλούρα, που είναι στολισμένη με σουσάμι, σταφίδες και σφηνωμένα αμύγδαλα και καρύδια με ή χωρίς το κέλυφος, σφραγισμένη στη σταυροειδή ένωσή της με την «Αγία σφράγιση» και στην οποία υπάρχει μέσα ένα νόμισμα. Ο πατέρας την χαράζει σε τόσα κομμάτια όσα είναι και τα μέλη της οικογένειας, μαζί με αυτούς που λείπουν. Παίρνει λάδι και κρασί και το ρίχνει από το γύρο της κουλούρας να πέσει σταυρωτά στη φωτιά, ψάλλουν όλοι μαζί το τροπάριο «Η γέννησις σου, Χριστέ ο Θεός ημών…» και πάνω από τον καπνό που υψώνεται «σπάνε την κουλούρα», δηλαδή τραβάει ο καθένας το κομμάτι του και με ευθυμία ψάχνουν να βρουν σε ποιόν έπεσε το τυχερό νόμισμα, ο οποίος θα είναι καλορίζικος. Για τις κοπέλες κάτι τέτοιο είναι σημάδι γρήγορης αποκατάστασης
ΚΑΛΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ
ΕΝΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Κάθε πρωί Πρωτοχρονιάς , χαράματα και μόλις χτυπούσε η "πρώτη καμπάνα" τση εκκλησιάς , όλοι μικροί - μεγάλοι , σηκώνονταν , έκαναν τρεις φορές το σταυρό τους , και αμίλητοι ως ήτανε , χωρίς να μιλήσουν , μέσα στη σιωπή που κυριαρχούσε , έβαζαν τα γιορτινά τους ρούχα , έκαναν το σταυρό τους 3 φορές , έβγαιναν έξω από το σπίτι , έπαιρναν από μια πέτρα ο καθένας τους -όσο μεγαλύτερη μπορούσε- και την τοποθετούσαν μέσα στο σπίτι.
Μετά από αυτό , ο καθένας , καθόταν στην πέτρα που μόλις είχε φέρει , και έλεγε την παρακάτω φράση : "Κλου -Κλου στα ορνίθια μας , καλοχρονιά στα σπίτια μας , όσο βάρος έχει η πέτρα τούτη , τόσο χρυσάφι και ασήμι να μπει στα σπίτια μας " .
Μετά από αυτό σηκώνονταν ο καθένας έκανε το σταυρό του 3 φορές , καλημέριζαν τους υπολοίπους , και τα παιδιά έπρεπε να χειροφιλήσουν τους γονείς, και μετά πήγαιναν στην Εκκλησία για την προκαθορισμένη λειτουργία . Στην επιστροφή από την Εκκλησία , έμπαινε ο πρώτος στο σπίτι, ο πρωτότοκος , και μετά οι υπόλοιποι. Οι πέτρες έμεναν μέσα στο σπίτι , στο ίδιο μέρος που είχαν τοποθετηθεί , επί οκτώ μέρες . Την όγδοη μέρα έπιανε ο καθένας την πέτρα του , και αφού έκανε το σταυρό του 3 φορές , την πήγαινε πάλι έξω απο το σπίτι . Αυτό το έθιμο γινόταν απαραίτητα κάθε Πρωτοχρονιά , κι έφερνε στο σπίτι , "γούρι" ,ευτυχία , αγάπη , γαλήνη , και ειρήνη.
Όλα αυτά τα έθιμα και οι παραδόσεις , έχουν χαθεί πλέον στην εποχή μας , και αυτό που έχει μείνει στη θέση του , είναι ο Άγιος - Βασίλης με τα δώρα του .....
ΚΑΛΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
"ΟΙ ΤΗΓΑΝΙΔΕΣ" ΕΝΑ ΕΘΙΜΟ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΝΗ
Εξετάζοντας κανείς τα εορταστικά έθιμα των διαφόρων λαών σκόπιμο είναι να εξετάσει και τον τρόπο που τρέφονται κατά τις μέρες αυτές. Στη Μάνη ακούγεται συχνά το τετράστιχο:
«Του Χριστού χριστόψωμα,
τα Φώτα τηγανίδες
και τη Λαμπρή τυρόπιτες
τ' Άγιου Πετριού κουλούρες».
Στις συνήθειες λοιπόν, των γιορτινών αυτών ημερών, συνηθίζονται οι τηγανίδες και τα χριστόψωμα, τροφές προσαρμοσμένες στο λιτό και σκληρό βίο των Μανιατών, εφόσον την εποχή αυτή καταγίνονται με το ελαιομάζωμα. Στη Μάνη, δεν υπάρχει η πολυτέλεια εθίμων με αντίστοιχες εορταστικές εκδηλώσεις και η παρασκευή εδεσμάτων που παρατηρείται αλλού, προέχει ο αγώνας για την επιβίωση...
Οι τηγανίδες, φτιάχνονται τις ημέρες των Χριστουγέννων και των Φώτων. «Πρόκειται για ζύμη, που την πλάθουν σαν χοντρό μακαρόνι πάχους περίπου του μικρού δακτύλου και μήκους μισού μέτρου, τις τυλίγουν με κέντρο τη μια άκρη και κατόπιν τις τηγανίζουν» Η πρώτη έχει το σχήμα σταυρού. Η νοικοκυρά ρίχνοντάς την μέσα στο αναβραστό το λάδι, που τσιτσιρίζει στο βαθουλό τηγάνι πάνω στη σιδεροστιά, σταυροκοπιέται και εύχεται: «να σταυρωθούν τα κακά και του χρόνου». Οι άλλες τηγανίδες έχουν ποικίλα σχήματα.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ
Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας , από τις π αραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό , το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών (από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα) στο τζάκι του σπιτιού.
Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι , ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο , για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια.
Έτσι το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι , ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και μπαίνει στην πυροστιά το Χριστόξυλο.
Ο λαός λέει ότι καθώς καίγεται το Χριστόξυλο , ζεσταίνεται ο Χριστός , εκεί στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ .
Σε κάθε σπιτικό , οι νοικοκυραίοι προσπαθούν το Χριστόξυλο να καίει μέχρι τα Φώτα
ΚΑΛΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
"ΤΟ ΤΑΪΣΜΑ ΤΗΣ ΒΡΥΣΗΣ" ΕΘΙΜΟ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ
Στα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο "τάισμα" της βρύσης.
Οι κοπέλες του χωριού πηγαίνουν τα μεσάνυχτα ή προς τα χαράματα στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να σταθεί και η ζωή τους παίρνοντας έτσι το "αμίλητο" νερό.
Για την καλή σοδειά έφερναν στη βρύση βούτυρο, τυρί, ή ψημένο σιτάρι ή κλαδί ελιάς, ή όσπρια και φρόντιζαν να πάνε από τις πρώτες, γιατί, όπως έλεγαν, όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, αυτή θα στεκόταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο.
Οι γυναίκες, επιστρέφοντας στο σπίτι, έφερναν το καινούργιο νερό, αφού είχαν αδειάσει τις βαρέλες από το παλιό. Συνήθως αυτή η διαδικασία της μετάβασης και της επιστροφής στη βρύση, γινόταν σιωπηλά- για αυτό ονομάστηκε αμίλητο νερό.
Οι γυναίκες φρόντιζαν να μη μιλήσει η μια στην άλλη, αν και πολλές φορές αυτή η υποχρεωτική βουβαμάρα ήταν αφορμή να μην μπορούν να κρατήσουν τα γέλια τους.
Με το αμίλητο αυτό νερό ραντίζουν τα σπίτια.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
"ΤΑ ΚΑΡΥΔΙΑ" ΕΝΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ
Παραδοσιακό ομαδικό παιγνίδι που παίζουν τα παιδιά στην Ήπειρο.
Την ημέρα των Χριστουγέννων , τα παιδιά , κορίτσια και αγόρια , παίζουν "τα καρύδια".
Το παιχνίδι είναι ομαδικό και παίζεται ως εξής:
Κάποιο παιδί χαράζει με ένα ξυλάκι στο χώμα μια ευθεία γραμμή.
Πάνω σε αυτή την ευθεία γραμμή κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά.
Μετά , ο κάθε παίκτης με τη σειρά τ
ου και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή - σειρά των καρυδιών ,σκυφτός , με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι , σημαδεύει κάποιο από τη σειρά των καρυδιών.
Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει , συνεχίζει ο επόμενος παίκτης.
Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να αποκτηθούν όλα τα καρύδια...
ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ
" Η ΓΟΥΡΟΥΝΟΧΑΡΑ" ΕΘΙΜΟ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Ένα από τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Θεσσαλίας είναι το σφάξιμο του γουρουνιού. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα. Τρεις-τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της. Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που είχαν ηλικία πολλές φορές 20-25 ετών. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι’ αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως "γουρουνοχαρά ή γρουνουχαρά". Όταν μάλιστα προσκαλούσαν κάποιον την ημέρα αυτή, δεν έλεγαν "έλα να σφάξουμε το γουρούνι", αλλά "έλα, έχουμε γουρουνοχαρά". Το σφάξιμο των γουρουνιών δεν συνέπιπτε τις ίδιες ημερομηνίες κατά περιφέρειες. Σε άλλες περιοχές τα έσφαζαν 5-6 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα και σε άλλες άρχιζαν από την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά, ανάλογα με την παρέα. Τα περισσότερα γουρούνια σφάζονταν στις 27 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγίου Στεφάνου. Γι’ αυτό και η γιορτή αυτή ονομαζόταν "γρουνοστέφανος ή γουρουνοστέφανος". Υπάρχουν όμως και μικρές περιοχές που τα έσφαζαν ένα μήνα ή και περισσότερο, μετά τα Χριστούγεννα. Μετά το γδάρσιμο, άρχιζε το κόψιμο του λίπους (παστού), για να γίνει έπειτα το κόψιμο του κρέατος σε μικρά τεμάχια. Το λίπος αυτό, αφού το έλιωναν πρώτα, το έβαζαν σε δοχεία λαδιού ή πετρελαίου και αφού πάγωνε, διατηρούνταν σχεδόν όλο το χρόνο. Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας το χρησιμοποιούσαν όλο το χρόνο και σε όλα σχεδόν τα φαγητά. Υπήρχαν μάλιστα περιπτώσεις που πολλοί δεν το αντικαθιστούσαν με τίποτα. Ακόμα και το καλοκαίρι στα φαγητά τους χρησιμοποιούσαν λίπος, γιατί το θεωρούσαν δική τους παραγωγή και επομένως φθηνό, σε αντίθεση με το λάδι που το αγόραζαν μισή ή μια οκά για να περάσουν ένα και δυο μήνες. Επίσης, πολλές φτωχές οικογένειες δεν αγόραζαν καθόλου λάδι και δεν ήξεραν ούτε ποιο είναι το χρώμα του.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ
"ΤΣΙΤΣΙ" ΕΝΑ ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ
Τα "τσιτσί" συνδέονται με τον ερχομό των καλικάντζαρων στον επάνω κόσμο και παρομοιάζονται με πολύ μεγάλες γάτες, οι οποίες εμφανίζονται το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων και προκαλούν ζημιές σε όσα σπίτια δεν προσφέρουν λεφτά, όταν χτυπούν στους τοίχους τους. Ανήμερα τα Χριστούγεννα χτυπούν οι καμπάνες σημαίνοντας το τέλος της κυριαρχίας αυτών των πλασμάτων, ενώ τα παιδιά του χωριού περιφέρονται με το τσατάλ, βέργα με διχάλα στο ένα άκρο της, και ένα ταψί στο οποίο συγκεντρώνουν τα κεράσματα και τραγουδούν "Τσιτσί κολουντρί χάπε ντέρε σε ιγκούδιν" (δηλαδή: Τσιτσί κολουντρί ανοίξτε την πόρτα, γιατί ξημέρωσε). Στο παρελθόν, εκείνοι που δεν άνοιγαν την πόρτα τους τιμωρούνταν παραδειγματικά με τη μεταφορά κάποιου αντικειμένου από την αυλή τους στο δρόμο ή στην πλατεία του χωριού. Σήμερα η σκανταλιά έχει μεγαλύτερη σημασία από αυτό καθαυτό το κέρασμα.
ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΜΠΡΑΒΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ!!!
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, ΥΓΕΙΑ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ !!!
