ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ * ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΣΚΛΑΒΙΑ

• ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ

• ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΣΚΛΑΒΙΑ

Η Εκκλησία πρωτοστατεί στη διάσωση των ελληνικών γραμμάτων με το λεγόμενο "κρυφό σχολειό". Στην πραγματικότητα φαίνεται πως υπήρχε μια μορφή πρωτοβάθμιας παιδείας, που γινόταν με καθαρώς εκκλησιαστική πρωτοβουλία. Σίγουρα η όλη παιδεία επί Τουρκοκρατίας δεν ήταν αποκλειστικά της Εκκλησίας. Ωστόσο η πρωτοβάθμια, τα πρώτα γράμματα, πολύ συχνά ήταν μια διδασκαλία από ιερείς με βάση την Οκτώηχο(που περιείχε τροπάρια που ψάλλονται στην εκκλησία) και άλλα εκκλησιαστικά βιβλία». (Γεώργιος Μπαμπινιώτης)

"Το κρυφό σχολειό" Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Π. Βρέλλη(Ιωάννινα)

Γραπτές μαρτυρίες για την ύπαρξη και λειτουργία κρυφών σχολειών (με τη γνωστή έννοια) στον ευρύτερο ελληνικό χώρο δεν έχουν βρεθεί. Είναι πολύ πιθανό, όμως, σε κάποια περιοχή ή περιοχές και για κάποιο διάστημα, οι συνθήκες μόρφωσης να ήταν ιδιαίτερα αντίξοες. Απ’ αυτό το γεγονός γενικεύτηκε η ιδέα του «κρυφού σχολειού».


"Το κρυφό σχολειό" Ο εξαιρετικός πίνακας του Ν. Γύζη


Παρά τα 400 περίπου χρόνια σκλαβιάς οι Έλληνες ανέπτυξαν τα γράμματα και τις τέχνες σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως λατινοκρατούμενες.

Η άνθηση της ποίησης και του θεάτρου στην Κρήτη έμεινε στην ιστορία ως κρητική αναγέννηση.

Ο "Ερωτόκριτος" και η "θυσία του Αβραάμ" του Β. Κορνάρου και η "Ερωφίλη" του Γ. Χορτάτζη είναι έργα που διαβάζονται ως σήμερα.

«Ο Ερωτόκριτος» αποτελείται από 10.012 (οι τελευταίοι δώδεκα αναφέρονται στον ποιητή) ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους στην Κρητική διάλεκτο. Κεντρικό θέμα του είναι ο έρωτας ανάμεσα σε δύο νέους, τον Ερωτόκριτο (που στο έργο αναφέρεται μόνο ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος) και την Αρετούσα, και γύρω από αυτό περιστρέφονται και άλλα θέματα όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο.



ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΟ ΤΟ ΕΡΓΟ

ΑΚΟΥΣΤΕ ΔΥΟ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ



Η "Ερωφίλη" είναι τραγωδία του Γιώργιου Χορτάτζη. Είναι η πιο γνωστή τραγωδία της κρητικής λογοτεχνίας. Πρέπει να γράφτηκε περίπου το 1595 (αφού αναφέρεται στην επιδημία πανούκλας που έπληξε την Κρήτη ανάμεσα στο 1592 και το 1595) και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1637 στη Βενετία. Το έργο αφιερώνεται στον δικηγόρο Ιωάννη Μούρμουρη, δικηγόρο από τα Χανιά. Είναι γραμμένη σε δεκαπεντασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο, με εξαίρεση τα χορικά, που είναι γραμμένα σε ενδεκασύλλαβους σε τερτσίνες (τρίστιχες στροφές).

ΑΚΟΥΣΤΕ ΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ

Η ποίηση και η μουσική καλλιεργήθηκαν και στα Επτάνησα, όπου κατέφυγαν πολλοί Κρητικοί μετά την υποταγή της Κρήτης στους Τούρκους. Οι Επτανήσιοι λογοτέχνες έγραφαν στη γλώσσα του λαού πρωτότυπα έργα κι έκαναν μεταφρά­σεις έργων των αρχαίων Ελλήνων και Ευρωπαίων συγγραφέων.
Στην ΄Ηπειρο ο Ιωάννης Βηλαράς έγραψε τα ποιήματά του στη δημοτική ενώ στη Βλαχία ο Αθανάσιος Χριστόπουλος έγραψε σε απλή γλώσσα ποιήματα και θεατρικά έργα.

Όλους τους ποιητές όμως τους ξεπέρασε ο λαός που με τα δημοτικά τραγούδια αναφέρθηκε στους πόθους και τις ελπίδες των σκλαβωμένων Ελλήνων.

ΑΚΟΥΣΤΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ (ΕΝΑΣ ΑΪΤΟΣ ΚΑΘΟΤΑΝΕ)

Οι περιοχές που διάλεξαν να ζήσουν οι Έλληνες ήταν πλαγιές και απόμερα μέ­ρη. Τα σπίτια τους τα έφτιαχναν μικρά, με λίγα παράθυρα. Αργότερα όμως χτίστη­καν «αρχοντικά» (Πήλιο, Καστοριά, Ύδρα), έγιναν έργα κοινής ωφέλειας (γεφύρια, βρύσες) και μικρά οχυρωματικά έργα (πύργοι Μάνης, καστρόσπιτα και καστροχώρια, κυρίως στα νησιά του Αιγαίου).

Στα μεγάλα θρησκευτικά κέντρα της εποχής (Άγιον Όρος, Κρήτη, Μετέωρα κ. ά) χριστιανοί ζωγράφοι παρήγαγαν σημαντικά έργα. Οι κυριότεροι ήταν ο Θεοφάνης, ο Πουλάκης και ο Μιχαήλ Δαμασκηνός.

Σημαντικό έργο για την ελληνική εκπαίδευση παρείχαν οι δάσκαλοι του Γένους.
Οι δάσκαλοι του Γένους ήταν μορφωμένοι,πλούσιοι που πίστευαν πως για να ελευθερωθούν οι Έλληνες έπρεπε να μορφωθούν.Δάσκαλοι του γένους ήταν ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Κοσμάς Αιτωλός.

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

ΤΟ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΑΣ

Στην παραπάνω εικόνα βλεπετε το κυπαρίσσι, στην Πρασιά Ευρυτανίας, όπου σύμφωνα με την παράδοση πέρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός και έδωσε την προφητεία, πως αν ξεραινόταν τα κλαδιά του από την κορυφή τότε η Ελλάδα θα ελευθερωνόταν από τον τούρκικο ζυγό, αν ξεραινόταν από τη βάση του, τότε ο αγώνας των Ελλήνων θα ήταν ανεπιτυχής.
Σύμφωνα πάντα με την παράδοση, το κυπαρίσσι λίγο πριν την επανάσταση του ΄21, εμφάνισε ξερά κλαδιά στην κορυφή του και αυτό ήταν ένα σημάδι, όπως είχε πει ο Κ. ο Αιτωλός, ότι η απελευθέρωση δε θα αργούσε να έρθει, πράγμα που έγινε.
Το κυπαρίσσι στέκει αγέρωχο ακόμη και σήμερα, με ύψος πάνω από 35 μ. και περίμετρο μεγαλύτερη από 6 μ. και έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από το Υπουργείο Πολιτισμού.




Σημαντικός δάσκαλος του Γένους θεωρήθηκε ο Αδαμάντιος Κοραής ο οποίος πίστευε ότι μόνο με τη μόρφωση θα μπορούσαν να απελευθερωθούν οι Έλληνες. Γι αυτό φρόντισε ώστε να γίνουν ευρύτερα γνωστοί οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς.

Α. ΚΟΡΑΗΣ